Home Unlabelled ប្រវត្តិព្រះបរមរាជរាំងខ្មែរ "ចតុមុខមង្គលមហានគរ"

ប្រវត្តិព្រះបរមរាជរាំងខ្មែរ "ចតុមុខមង្គលមហានគរ"

ប្រវត្តិព្រះបរមរាជរាំងខ្មែរ

"ចតុមុខមង្គលមហានគរ"៖

ព្រះបរមរាជវាំងខ្មែរកសាងបែរមុខទៅទិសខាងកើត ទល់មុខទន្លេចតុមុខ ហើយស្ថិតនៅត្រង់ចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេទាំងបួន គឺទន្លេមេគង្គលើ ទន្លេមេគង្គក្រោម ទន្លេបាសាក់ និងទន្លេសាប។ ការស្ថាបនាព្រះបរមរាជវាំងចុងក្រោយបានរៀបចំឡើងនៅក្រុងភ្នំពេញចំនួនពីរលើក គឺលើកទី១នៅឆ្នាំ១៤៣៤ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទពញាយ៉ាត និងលើកទី២ឆ្នាំ១៨៦៦ក្នុងរាជព្រះបាទនរោត្តម និងត្រូវរុះរើសាងសង់ជាថ្មីនៅឆ្នាំ ១៩១៣ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃដោយមានឈ្មោះថា ចតុមុខមង្គលមហានគរ។

ព្រះបរមរាជវាំងមានកំពែងព័ទ្ធជុំវិញប្រវែងសរុប ១៧៧២ ម៉ែត្រ។ កំពែងខាងកើតប្រវែង៤២១ម៉ែត្រ និងកំពែងខាងលិចប្រវែង៤៣៥ម៉ែត្រ។ កំពែងខាងជើងប្រវែង៤៨៤ម៉ែត្រ និងខាងត្បូងប្រវែង ៤៣២ម៉ែត្រ។ កំពែងទាំងនេះលំអទៅដោយសន្លឹកសីមានៅខាងមុខ ដែលបានកសាងឡើងនៅឆ្នាំ១៨៦៦ ដល់១៨៧០ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តម ។

ព្រះបរមរាជវាំងកសាងតាមរចនាបថបាយ័ន ដែលមានខ្លោងទ្វារចេញចូលចំនួន ៥ ហើយទ្វារទាំង៥នោះត្រូវបានគេសង់មិនអោយចាក់ចំគ្នាឡើយ។ នៅប្រាសាទបាយ័ន ទ្វារជ័យ និងទ្វារខ្មោចស្ថិតនៅទិសខាងកើត ហើយទ្វារខ្មោចនៅខាងស្តាំទ្វារជ័យ ឯព្រះបរមរាជវាំងវិញ ទ្វារជ័យស្ថិតនៅទិសខាងកើតដែរ តែទ្វារខ្មោចស្ថិតនៅទិសខាងជើងទៅវិញ។ ទ្វារខ្មោចនេះត្រូវអនុញ្ញាតអោយប្រើតែពេលណាមានព្រះមហាក្សត្រចូលទិវង្គតប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីដង្ហែព្រះសពទៅធ្វើព្រះរាជឈាបនកិច្ចនៅឯទីវាលមេរុ។

សំណង់ទាំងអស់ក្នុងព្រះបរមរាជវាំងត្រូវបានគេកសាងឡើងទៅតាមស្ថាបត្យកម្មប្រពៃណីជាតិដែលរចនាឡើងដោយអ្នកឧកញ៉ា ទេពនិមិ្មត ម៉ក់ ជាស្ថាបត្យករដ៏ឆ្នើម។ ប្រាសាទជាច្រើនមានរាងបង្អួតសង្ហាទៅតាម ក្បូរក្បាច់រចនាដោយមានកំពូលច្រើនជាន់ ប្រក់ក្បើងពណ៌មាស និងមានប្រាង្គកណ្តាលសារពើសូត្រ កំពូលស្រួចបាញ់ទៅលើជានិមិត្តរូបនៃភាពរីកចម្រើនឥតឈប់ឈរ។ ព្រះបរមរាជវាំងត្រូវបានចាត់ទុកជាតំណាងប្រទេសជាតិទាំងមូល ហើយរាល់ប្រាសាទទាំងអស់នៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងត្រូវបានគេលាបដោយពណ៌លឿងតំណាងអោយព្រះពុទ្ធសាសនានិងពណ៌សតំណាងអោយព្រហ្មញ្ញសាសនា។

ប្រាសាទទាំងឡាយដែលមាននៅក្នុងព្រះបរមរាជវាំងមាន៖

១.ប្រាសាទទេវាវិនិច្ឆ័យ : សាងសង់ក្នុងរាជព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ ក្នុងឆ្នាំ១៩១៣ ដល់ ១៩១៧ មានបណ្តោយ ៦០ម. ទទឹង ៣០ម. និងកំពស់សរុបទាំងកំពូលស្រួច ៥៩ម. ជាព្រះទីនាំងសម្រាប់៖

• ពិធីរាជាភិសេកព្រះមហាក្សត្រឡើងសោយរាជ្យ

• ព្រះរាជពិធីបុណ្យទ្វារទសមាស

• ព្រះរាជសាវនាការថ្វាយសារតាំង

• ពិធីសច្ចាប្រណិធាន

• ព្រះរាជបដិសណ្ឋារកិច្ច ចំពោះភ្ញៀវជាន់ខ្ពស់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ។

២. ព្រះមហាប្រាសាទខេមរិន្ទ : ស្ថិតនៅខាងលិចឈៀងខាងជើងប្រាសាទទេវាវិនិច្ឆ័យ កសាងក្នុងឆ្នាំ ១៩២៧ដល់ ១៩៣០ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស ដោយអ្នកឧកញ៉ាទេពនិម្មិត ខៀវ ។

៣. ប្រាសាទហោសំរាន្តភិរម្យ : ស្ថិតនៅខាងជើងប្រាសាទទេវាវិនិច្ឆ័យ កសាងឡើងនៅឆ្នាំ ១៩១៥ ដល់ ១៩១៧ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ជាកន្លែងទុកឧបករណ៍តន្ត្រីបុរាណ និងប្រពៃណីខ្មែរ។

៤. ប្រាសាទច័ន្ទឆាយា  : ស្ថិតនៅជាប់កំពែងខាងមុខ ឈៀងខាងជើងព្រះបរមរាជវាំង។ កសាងនៅឆ្នាំ ១៩១៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ។ បច្ចុប្បន្ន ប្រាសាទនេះសម្រាប់ជាវេទិកាកិត្តិយស ដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ទតការហែក្បួនព្យុហយាត្រានៃថ្ងៃបុណ្យកងទ័ពជាតិ និងជាវេទិកាកិត្តិយសពេលដែលព្រះមហាក្សត្រទ្រង់ថ្លែងសុន្ទរកថាទៅកាន់ប្រជានុរាស្ត្ររបស់ទ្រង់នៅពេលមានពិធីសំខាន់ៗ។

៥. ប្រាសាទសំរឹទ្ធភិមាន រឺហោព្រះខ័ន : ប្រាសាទនេះស្ថិតនៅខាងត្បូងប្រាសាទទេវាវិនិច្ឆ័យ ដែលត្រូវបានកសាងឡើងតំណាលគ្នានិងប្រាសាទហោសំរាន្តភិរម្យដែរ គឺនៅឆ្នាំ១៩១៥ ដល់ ១៩១៧ ។ ប្រាសាទនេះប្រើសម្រាប់តម្កល់គ្រឿងបញ្ចកកុដភណ្ឌ ដែលរួមមាន ព្រះខ័នរាជ ម្កុដរាជ្យ ព្រះសុព៌ណបាទុកា ព្រះលំពែងជ័យ ព្រះវាលវិជនី ។

៦. ព្រះទីនាំងភោជនីយ : សាងឡើងនៅឆ្នាំ ១៩១៣ ដល់ ១៩១៧ សម្រាប់ប្រារព្ធពិធីលៀងសាយភោជន ក្នុងពិធីចម្រើនព្រះជន្មព្រះមហាក្សត្រ និងសម្រាប់ការសំដែងសិល្បៈផ្សេងៗ។
៧.វិមានស្តេចណាប៉ូឡេអុងទី៣ : វិមាននេះកសាងឡើងដោយដែកមានលម្អដោយនាឡិកាមួយដ៏ធំ សម្រាប់រាជនីជាព្រះជាយារបស់ព្រះចៅអធិរាជណាប៉ូឡេអុងទី៣ ព្រះនាមព្រះអធិរាជនី អីហ្សនី នៅពេលបើកសម្ពោធព្រែកជីកស៊ុយអេ នៅឆ្នាំ១៨៦៩ ។

៨. ព្រះរាជតំណាក់ច័ន្ទ : ស្ថិតនៅខាងក្រោយប្រាសាទណាប៉ូឡេអុង កសាងឡើងនៅឆ្នាំ ១៩៥៤ ដល់ ១៩៥៩ ក្នុងរាជព្រះបាទនរោត្តមសុរាម្រឹតក្រោយការដាក់រាជ្យ៤ឆ្នាំរបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចនរោត្តមសីហនុ ដែលបានដាក់រាជ្យនៅថ្ងៃទី ៣ មិនា ១៩៥៥ ។ ប្រាសាទនេះចែកជាពីរជាន់គឺជាន់ទីមួយសម្រាប់ទុកគ្រឿងអលង្ការក្រុមរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ព្រះពស្ត្រ និងវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ទូត។ ឯជាន់ទី២ នៅខាងត្បូង រៀបចំជាការិយាល័យរបស់មន្ត្រីក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង និងជាព្រះរាជការិយាល័យព្រះប្រមុខរដ្ឋសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ។ បច្ចុប្បន្ន ព្រះរាជតំណាក់ច័ន្ទជាមន្ទីរការិយាល័យរដ្ឋបាលនៃក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង។

៩.ព្រះវិហារព្រះកែវមរកត : ព្រះវិហារព្រះកែវមរកតមានតម្កល់ព្រះបដិមាមួយអង្គសាងអំពីត្បូងកែវមានតម្លៃ ដែលមានពណ៌ដូចមរកត។ រូបព្រះកែវពិតត្រូវបានសៀមប្រមូលយកទៅជាមួយរូបព្រះគោ នៅពេលសៀមវាយលុកក្រុងអង្គរនៅឆ្នាំ១៤២០។ ព្រះវិហារព្រះកែវមរកតនេះត្រូវបានកសាងឡើងដោយឈើក្នុងរាជ្យព្រះបាទនរោត្តម ឆ្នាំ១៨៩២ រួចសាងសង់ជាថ្មីឡើងវិញ អំពីថ្មក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦២ ។ ព្រះបាទនរោត្តមធ្លាប់សាងព្រះផ្នួសមួយវស្សាគឺនៅថ្ងៃទី ០១ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៤៧ ហើយទ្រង់គង់នៅទីនេះ។

១០. សារមន្ទីររោងដំរី : សាងនៅឆ្នាំ ១៨៩២ ស្ថិតនៅខាងត្បូងព្រះវិហារព្រះកែវមរកត ជាប់របងព្រះបរមរាជវាំង ។ ទីនេះសម្រាប់ដាក់ប្រដាប់ប្រដាហែក្បួនដំរី ហើយវប្បធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទំលាប់ខ្មែរដែលរួមមានសាលពិព័រពណ៍ រូបថត ផ្ទះបុរាណខ្មែរ និងសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីខ្មែរ ផ្ទះបុរាណចំនួនពីរ រូបសំណាក់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ សាលតាំង និងវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ផ្សេងៗ៕